สมาคมนิสิตเก่าจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยแห่งแคลิฟอร์เนีย ในเครือสมาคมนิสิตเก่าจุฬาฯ ในพระบรมราชูปถัมภ์

ยาสูบ

ตอนที่ 4

น.พ. สุวัฒน์ สุวรรณวานิช

โรคอันดับต่อมาจากการสูบบุหรี่ ก็มะเร็งของปอด มะเร็งของปอด นับเป็นอันดับสองหรือสามของมะเร็งทั้งหลาย คือว่าในผู้ชาย โรคมะเร็งของต่อมลูกหมากมาอันดับที่หนึ่ง แล้วก็ตามมาด้วยมะเร็งของปอด ส่วนในผู้หญิง โรคมะเร็งของเต้านมมาอันดับแรก แล้วก็มะเร็งปอด แต่มะเร็งของปอดมันร้ายแรงกว่ามะเร็งของระบบอื่นที่กล่าวมาแล้ว คือว่าอัตราส่วนการตายสูงกว่ามะเร็งต่อมลูกหมากและนมเสียอีก คือเมื่อเอามะเร็งของต่อมลูกหมากกับเต้านมรวมกันแล้วก็ยังน้อยกว่ามะเร็งของปอดเสียอีก

แล้วสถิติก็บอกว่า 85 % ของมะเร็งของปอดนั้นก็เกิดจากการสูบบุหรี่ และเป็นมากในอายุ 60 และเมื่อพบว่าเป็นมะเร็งปอด 40 % จะตายภายในหนึ่งปี และคนไข้ที่จะอยู่รอดมาได้ห้าปี ก็มีแค่ 15 % เท่านั้น การตรวจเจอมะเร็งของปอดก็โดยมากจากการมีอาการ ตอนนั้นมะเร็งตัวนี้ก็ลามไปที่อวัยวะส่วนอื่นเสียแล้ว สายเสียแล้ว

ความรวดเร็วในการฆ่าคนของมะเร็งตัวนี้มันเหลือเชื่อจริง ๆ ผมมีเพื่อนบ้านที่คลินิกผมคนหนึ่ง แกเป็นคนขายและติดตั้งเครื่องหยอดเหรียญขายบุหรี่ Vending machine ในสมัยนั้น (ยังอนุญาตขายอยู่เมื่อสิบกว่าปีที่แล้ว) วันหนึ่งผมเจอแกที่หน้าร้าน เห็นไอแรงเอาการอยู่ ผมเลยแนะว่าน่าจะไปหาหมอ แกก็ว่าเขาไอรุนแรงนี้เมื่ออาทิตย์ที่แล้ว เคยเป็นอย่างนี้มาหลายปีแล้ว แล้วมันก็หายเอง หลังจากทักทายกันวันนั้นแล้วอีกอาทิตย์หนึ่งต่อมา ผมก็เห็นลูกชายเขามาทำงานแทน ก็เลยถามไถ่ถึงอาการไอของพ่อเขาว่าไปหาหมอหรือยัง ลูกชายก็ตอบว่าไปแล้วที่ห้องฉุกเฉิน แล้วก็ตายคืนนั้นที่ห้องฉุกเฉินนั่นเอง ผมฟังแล้วก็ได้แต่สะดุ้งในใจ ก็เขาตายคืนที่ผมไปทักเขาตอนกลางวันนั่นเอง หรือว่าผมไปแช่งให้เขาตาย ผมก็ได้แต่พูด ซอร์รี่กับลูกชายเขา ลูกชายเขาก็พูดว่าเคยเตือนพ่อมาหลายสิบครั้งแล้วให้งดสูบบุหรี่เสีย (แต่ไม่ยักเตือนให้หยุดขายบุหรี่ด้วย) เพราะไอมาเรื่อย หยุด ๆ หาย ๆ พ่อก็ไม่ฟัง แล้วก็ไม่ยอมไปหาหมอด้วย เพราะรำคาญหมอ ชอบมายุ่งกับเรื่องสูบบุหรี่ของเขา ดีอย่างผมไม่ต้องฝากเงินช่วยทำบุญให้ นิทานเรื่องนี้ก็คงต้องเปรียบเหมือน หมองูตายเพราะงู ก็แกขายบุหรี่ให้คนอื่นสูบ ตัวแกก็สูบด้วย ก็เลยตายจากของที่แกขายนั่นแหละ

อาการของโรคมะเร็ง มักจะมีเรื่องน้ำหนักตัวลด กินอาหารไม่ลง อ่อนเปลี้ยเพลียแรง แล้วก็มีอาการไออย่างรุนแรงเกิดขึ้น อาจจะไอเรื้อรางมาก่อนแล้ว อยู่ ๆ ก็รุนแรงขึ้นมาก เหมือนเพื่อนบ้านผมคนนั้นแหละ บางรายอาจไอจนมีเลือดสด ๆ ออกทางปาก กว่าครึ่งมีอาการปวดหน้าอก ปวดหลัง ปวดสะโพกเกิดเพราะมะเร็งลามไปถึงกระดูกพวกนี้ บางรายอาจมีอาการปวดหัวบ่อย ๆ เพราะมะเร็งลามไปในสมองแล้ว

มะเร็งของปอดก็แบ่งใหญ่ ๆ เป็นสองจำพวกคือ Non-small cell carcinoma และ Small cell carcinoma คือเซลล์ใหญ่และ เล็ก อ้ายตัวเล็กมีเพียง 20 % เท่านั้น ส่วนเซลล์ใหญ่นั้นมันยังมีเป็นสามจำพวก แต่ผมขอเก็บเอาไว้เล่าต่อในวันหลัง

อ้ายมะเร็งจากเซลล์ตัวเล็กนี้ร้ายกาจที่สุด มันจะกระจายเร็ว และแพร่ไปทางเลือด ถ้าหมอตรวจจากก้อนเนื้อว่าถ้าเป็นตัวนี้ละก็ ใส่ชุดขาวเตรียมตัวเข้าโลงได้ภายในสิบกว่าอาทิตย์ ต้องรีบจัดการเรื่องเมียน้อยเมียหลวงแบ่งสมบัติให้เรียบร้อยก่อน Say bye-bye

การรักษาก็ต้องดูว่ามันประพฤติตัวยังไง เขาจะแบ่งเป็นขั้นตอน คือ ดูว่า Tumor ใหญ่ขนาดไหน ถ้าเล็กความรุนแรงก็น้อย ยิ่งใหญ่ความรุนแรงก็ร้ายกาจเข้า ต่อไปก็ดูว่ามันลามเข้าไปในต่อมน้ำเหลืองหรือยัง ถ้าไปไกลขนาดไหน Lymph Node แล้วก็ดูว่าตัวเชื้อมะเร็งมันแพร่ตัวมันเองไปแค่ไหน ใกล้หรือไกล Metastases ทั้งหมดก็ย่อเป็น TNM

จากจำนวนคะแนนของ TNM หมอเขาก็ฟันธงได้เลย (ครับคือไปรบกับมะเร็งไงครับ) ว่าจะ ผ่าตัดออก กินยาฆ่าและกันมะเร็ง แล้วก็มีการฉายแสง หรือเอาทั้งสามอย่างปนกันก็ยังได้ อีกระบบหนึ่งของร่างกายที่จะเกิดโรคได้จากการสูบบุหรี่ก็คือ ระบบหัวใจและเส้นเลือด เราก็เคยได้ยินอยู่เสมอว่าหมอขอร้องให้คนไข้ที่มีความดันสูง งดสูบบุหรี่ มันก็ต้องมีเหตุผลละครับ ไม่งั้นจะไปงดความสุขของคนไข้ไปทำไม จำได้ไหมครับว่านิโคตินนั้นทำให้เกิด อเดรินนารินเพิ่มขึ้น อ้ายตัวนี้แหละครับทำให้เส้นเลือดตีบตัวได้ แล้วการตีบตัวนาน ๆ บ่อย ๆ เข้าก็ทำให้เส้นเลือดเสียพิการได้ ทำให้ขยะและคอเลสเตอรอลมาเกาะเส้นเลือดแดง จนตีบตัน โดยเฉพาะเส้นเลือดหล่อเลี้ยงหัวใจ นานไปก็ขาดเลือด เป็นโรคหัวใจขาดเลือดกะทันหันได้ เนื้อหัวใจก็เน่าก็ขาดเลือด Myocardial infarction ตายกะทันหันได้

ผมมาหัดสูบบุหรี่เป็นตอนอายุสิบสามนี่แหละ ตอนแรกเพื่อนรุ่นพี่เขาให้ลอง ฟรีครับ แต่เขาไม่ได้สอนว่าการสูบที่ถูกต้อง ต้องทำอย่างไร ผมดูดแล้วก็อมอยู่ในกระพุ้งแก้ม จนแก้มโป่ง แล้วก็พ่นออกมา ตอนหลังเพื่อนเขาสอนว่า เวลาสูบควรจะดูดอากาศเข้าทางจมูกและหายใจลึก ๆ พร้อม ๆ กันผ่านทางปาก พร้อมกับเงยหน้านิด ๆ มันถึงจะเท่ ครั้งแรก ๆ ก็เล่นเอาต้องสะอึกและไอเสียหลายครั้ง เพราะสำลักควัน ตอนหลังก็เลยเก่ง แถมเป่าเอาควันบุหรี่ออกเป็นวงกลมติด ๆ กันอีกด้วย

พอถึงขั้นนี้ก็ต้องซื้อบุหรี่เองละ คืออดค่าขนมมาซื้อบุหรี่แทน แต่ช่างมันเถิด เขาว่าสูบแล้วเรียนหนังสือเก่ง หัวสมองมันจะสดใส จำอะไรได้ง่าย เท่ด้วย ยิ่งกระเป๋าเสื้อมีซองบุหรี่ยี่ห้อสามห้าให้เห็น มันเท่ยิ่งกว่าพกปากกาเชฟเฟ่อร์ปลอกทองเสียอีก ก็คงเหมือนเพื่อน ๆ ที่ใส่แหวนเพชรล้อมมรกต วงเหมือนไข่ไก่ โอ้! ลืมไปว่าเขาใส่มือซ้ายหรือขวา เพราะเห็นเขาชอบชูมือตอนคุยกัน และค้างไว้นาน มัวแต่ดูแหวนเพชร เลยจำไม่ได้มันประดับอยู่นิ้วไหนกันแน่ เท่เป็นบ้าเลย

ผมเริ่มไอบ่อย ๆ หลังสูบมาได้หลายปี อาการเป็นที่รังเกียจของแม่และพี่ ๆ เขาก็แนะแถมบังคับให้หยุดหลายครั้ง แต่ผมกลับบอกว่า การสูบบุหรี่นี้ทำให้ผมเรียนหนังสือเก่ง ผมสูบบุหรี่มาตลอด จนเมื่อเป็นหมอแล้วก็ยังคงสูบอีก แถมสูบต่อหน้าคนไข้อีกด้วย คือในห้องตรวจคนไข้ผมจะต้องมีที่เขี่ยบุหรี่อยู่บนโต๊ะทำงานประจำ เล็บของนิ้วชี้และนิ้วกลางมือขวาเป็นสีเหลืองอ่อน ๆ เพราะขี้เขม่ามันเกาะ

วันหนึ่งมันคงเป็นวันโชคดีของผมละมั่ง ขณะที่ตรวจถามประวัติคนไข้อยู่ นิ้วก็คาบบุหรี่ไปด้วย อีท่าไหนก็ไม่รู้เกิดหัวบุหรี่ที่ติดไฟอยู่หล่นลงมาที่เน็คไท ก็บุหรี่ไทยนะซี่ครับ เขาบวนเส้นไม่แน่น มันถึงหลุดได้ หัวบุหรี่ที่ติดไฟก็ไหม้เน็คไทเป็นรู ควันขึ้นทันที คนไข้ตกใจรีบชี้ให้ผมเห็น เพราะความตกใจ เลยคว้าเอากาแฟที่อยู่ในถ้วยราดลงบนเน็คไท ครั้งนั้นแหละครับเป็นการสิ้นสุดประวัติการสูบบุหรี่ของผม (คิดว่าผ้าที่ทำเน็คไทนั้นคงเป็นชนิดติดไฟได้ง่าย Flammable เพราะไม่ได้อาบน้ำยากันไฟไหม้ มันถึงติดไฟได้ทันที เลยขอเตือนระวังเสื้อผ้าเด็กที่ซื้อจากเมืองไทย ที่ไม่ได้ชุบน้ำยากันการเผาไหม้ Fire retardant ราคาถูกก็จริง แต่ถ้าโดนไฟเข้าจะไหม้เป็นเพลิงขึ้นมาทันที ดับไม่ทัน)

นี่แหละเป็นสาเหตุที่ทำให้ผมตั้งใจหยุดสูบบุหรี่ เพราะผมโมโหตัวเองมากแถมอายคนไข้มากด้วย เลย อดก็อดละ ทนหงุดหงิดอยู่เป็นเดือนเหมือนกัน นอนก็ไม่ค่อยหลับ หลับก็ไม่สนิท คิดถึงน้องนางที่ลอยมาในควันบุหรี่ ช่างเย้ายวนรัญจวนใจเหลือเกิน อ่านหนังสือก็ไม่ค่อยตั้งใจ น้ำหนักลดลงด้วยเพราะอดนอน เครียดมาก เวลางานหนัก ในที่สุดผมก็หยุดจนได้ ต้องขอชมตัวเองว่าเก่งมากจนถึงทุกวันนี้ พี่ ๆ ก็แปลกใจที่ไม่เห็นผมพกซองบุหรี่ในกระเป๋าเสื้อ คงคิดว่าผมหมดเงินซื้อบุหรี่ละมัง

กลับไป ตอนที่ 3 อ่านต่อ ตอนที่ 5

กลับไป มุมนักอ่าน พบ นักเขียน

หมายเหตุ : ลิขสิทธิ์ตามกฎหมายของบทความนี้ เป็นของผู้เขียนบทความแต่เพียงผู้เดียว ท่านผู้อ่านที่สนใจจะนำบทความนี้ ไปเผยแพร่ สามารถติดต่อได้ที่ info@cualumni.us